بهترین سن برای ارتودنسی دندان

با اینکه درمان‌های ارتودنسی دندان ممکن است در مقاطع سنی مختلف انجام گیرند اما یک دوره‌ زمانی مطلوب برای شروع درمان وجود دارد. شروع درمان در این زمان، تضمین‌کننده‌ دستیابی به نتایج عالی و صرف کمترین وقت و هزینه خواهد بود. 

توصیه انجمن ارتودنتیستهای آمریکا این است که همه کودکان در سن 7 سالگی توسط متخصص ارتودنسی معاینه شوند.

انجام اولین معاینه ارتودنسی در سن 7 سالگی، به متخصص ارتودنسی این امکان را می‌دهد که مشکلات دندانی- فکی را در مراحل اولیه تشخیص دهد و با ارزیابی دقیق آنها زمان و شیوه مناسب درمان را طرح ریزی کند. به این ترتیب وضعیت مشکلات بیمار در آینده به والدین گوشزد می‌شود و اگر قرار است در سن مشخصی، درمانی برای بیمار انجام شود والدین در جریان قرار می گیرند. 

این مشاوره با هدف هدایت و آگاه کردن والدین از وضعیت دندانی فکی کودک می باشد و به صرفه‌ترین زمان جهت شروع درمان را پیش‌بینی می کند. در این زمان، اگر سن بیمار برای درمان مناسب باشد (که معمولا تعداد کمی را شامل می‌شود)، متخصص ارتودنسی در همان مقطع درمان را آغاز می‌کند و اگر هنوز سن مناسب درمان فرا نرسیده باشد (که تعداد بیشتری از بیماران دارای مشکل فکی را شامل می‌شود) متخصص ارتودنسی زمان مراجعه بعدی را مشخص خواهد کرد. پس به‌طور خلاصه، مراجعه به متخصص ارتودنسی در سن 7- 8 سالگی موجب می‌شود:

-اگر روش‌های پیشگیری مناسب باشد اقدامات لازم آغاز ‌شود و زمان مناسب درمان از دست نرود.

-اگر سن بیمار برای شروع درمان کم باشد درمان مناسب به تعویق می‌افتد و والدین از زمان مناسب آگاه می شوند.

در صورت وجود ناهنجاری‌های دندانی در این سنین مانند نامرتبی دندان‌ها و از دست رفتن فضای مورد نیاز جهت رویش دندان‌های دائمی، معمولا با ساخت پلاک‌های بسیار ساده می‌توان برخی از آنها را درمان نمود و از بروز مشکلات جدی در آینده پیشگیری کرد. به همین دلیل به این روش‌ها، درمان‌های پیشگیری کننده گفته می‌شود.

یکی دیگر از اقدامات مهم در جهت پیشگیری از ایجاد نامرتبی‌های دندانی، کشیدن برنامه ریزی شده دندان‌های شیری کودک است. این عمل می‌تواند به مرتب درآمدن دندان‌های دائمی، اصلاح مسیر رویش و جلوگیری از نهفته شدن آنها کمک زیادی کند. این کار باید با زمان‌بندی صحیح و بر اساس اصول علمی انجام شود. به همین دلیل اگرچه انجام آن در ابتدای امر ساده به نظر می‌رسد ولی بر خلاف ظاهر ساده آن نیاز به تسلط علمی و تجربه کافی دارد، بنا براین توصیه اکید می‌شود که صرفا زیر نظر و با دستورمتخصص ارتودنسی انجام شود.

در صورتی که کودک دچار مشکل فکی همانند کوچک و یا بزرگ بودن هر یک از فک‌ها نسبت به یکدیگر، باریک بودن فک بالا و یا انحراف فک پایین به طرفین باشد درمان وی باید در محدوده سنی 12-7 سالگی انجام شود.

زمان شروع درمان به نوع مشکل و شدت آن بستگی دارد و گاهی زمان آغاز درمان یک مشکل یکسان در دو کودک به دلیل تفاوت‌های فردی، متفاوت می باشد. این امر نیز دلیل مهمی را جهت انجام معاینه اولیه در سن هفت سالگی توسط درمانگر آگاه و مسلط به تمام زوایا و جوانب رشد و تکامل یعنی متخصص ارتودنسی ارائه می‌دهد. متاسفانه گاهی مشاهده می‌شود که به علت مراجعه دیرهنگام بیماران به متخصص ارتودنسی و یا مراجعه به دندانپزشک عمومی که بعضا تسلط کافی در این موارد ندارند، این گونه مشکلات اسکلتی به موقع تشخیص داده نمی‌شوند و در زمان مناسب تحت درمان صحیح قرار نمی‌گیرند و رشد کودک پایان می‌یابد. در این حالت تنها راه پیش روی متخصص ارتودنسی در مشکلات فکی خفیف، کشیدن دندان‌های دائمی جهت پوشاندن مشکل اسکلتی و در موارد شدیدتر انجام جراحی فک همراه با ارتودنسی در سنین بالاتر می باشد و کاملا روشن است که با معاینه به موقع کودک توسط متخصص ارتودنسی می‌توان از ایجاد مشکلات شدید در سنین بالاتر و هزینه ارتودنسی جلوگیری کرد.

زمان مناسب برای شروع درمان ارتودنسی بستگی به نوع مشکل و شدت آن دارد و حتی گاهی زمان آغاز درمان یک مشکل یکسان در دو کودک به دلیل تفاوت‌های فردی، متفاوت می باشد. در مورد بیمارانی که مشکلات فکی و ناهنجاری اسکلتی همانند کوچک و یا بزرگ بودن هر یک از فک‌ها نسبت به یکدیگر، باریک بودن فک بالا و یا انحراف فک پایین به طرفین دارند، معمولا درمان باید در سنین رشد انجام شود. مثلا در بیمارانی که  فک پایین‌شان عقب‌تر از موقعیت مناسب خود قرار دارد، بهترین زمان شروع درمان، سنین قبل از بلوغ است چون می‌توان از رشد بیمار در جهت اصلاح ناهنجاری‌ استفاده کرد، بنابراین حدود سن 9 سالگی برای دخترها و حوالی سن 11سالگی‌ برای پسرها توصیه می‌شود. متاسفانه گاهی مشاهده می‌شود که به علت مراجعه دیرهنگام بیماران به متخصص ارتودنسی و یا مراجعه به دندانپزشک عمومی که بعضا تسلط کافی در این موارد ندارند، این گونه مشکلات اسکلتی به موقع تشخیص داده نمی‌شوند و در زمان مناسب تحت درمان صحیح قرار نمی‌گیرند و رشد کودک پایان می‌یابد. در این حالت متاسفانه متخصص ارتودنسی دیگر نمی تواند مشکل بیمار را صرفا با درمان ارتودنسی اصلاح نماید و در بزرگسالی بیمار علاوه بر ارتودنسی نیازمند جراحی فک نیز می باشد.  بنابراین انجام معاینه اولیه در سن 7 سالگی توسط درمانگر آگاه و مسلط به تمام زوایا و جوانب رشد و تکامل یعنی متخصص ارتودنسی، در درمان ناهنجاری های دندانی و مشکلات فکی اهمیت بسزایی دارد.

ولی چنانچه بیمار مشکل فکی نداشته باشد و فقط دندان های او دچار بی نظمی باشند، درمان ارتودنسی محدودیت سنی ندارد و در هر سنی حتی در سنین بزرگسالی می توان جهت ارتودنسی دندان و مرتب کردن دندان ها اقدام نمود گرچه کسب بهترین نتایج در سنین حدود 12 تا 14 سالگی می باشد.